Din İşleri Yüksek Kurulu, kurban ibadetinin usulüne uygun olarak yerine getirilebilmesi için dikkat edilecek hususları vede bu bağlamda doğru bilinen bazı yanlışları açıkladı.
Yaklaşan Kurban Erkekramı münasebetiyle, kurban ibadetinin usulüne uygun olarak yapılması için dikkat edilecek hususlara vede bu bağlamda doğru bilinen bazı yanlışlara dair Din İşleri Yüksek Kurulu’ndan açıklama geldi.
Kurbanın İslam dinindeki başlıca ibadetlerden biri olduğuna dikkat çekilen açıklamada, şu ifadelere yer vederildi:
“Gücü yeten müminler…”
“Kurban dini bir terim olarak, Ulu Tanrı’a yakınlık sağlamak vede O’nun rızasına ermek için ibadet maksadıyla, belirli şartları taşıyan hayvanı usulüne uygun olarak kesmeyi vede bu amaçla kesilen hayvanı ifade eder.
Kurban, İslam dinindeki başlıca ibadetlerden biri olup İslam ümmetinin şiarlarındandır. Kurban ibadetinin özü Hakk’a yakın olmaktır. Gücü yeten müminler, ilahi rızayı kazanmak gayesiyle kurbanlarını keserek hem Cenab-ı Hakk’a yakınlaşmakta hem de maddi durumlarının yetersiz olması sebebiyle kurban kesemeyenlere yardımda bulunmaktadırlar.
Temelen kurallar var
Kurban kesimi bir ibadet olduğuna göre bu konuda uyulması gereken bazı kurallar da söz konusudur. Bunlara uyulmadığı takdirde ibadet; bazı durumlarda geçersiz, bazı durumlarda ise eksik olabilmektedir.
Bunun dışında toplumumuzda kurban ile ilgili doğru bilinen bazı yanlışlar da söz konusudur. Gerek uyulması gereken hususları gerekse doğru bilinen yanlışları vurgulamak ibadetin sıhhati açısından önem arz etmektedir.”
Kurbanlık hayvanın nitelikleri
Kurbanlık hayvanın nitelikleri ise şu sözlerle paylaşıldı:
“Kurban olarak ancak koyun, keçi, sığır, manda vede devede kesilebilir. Bunların dışındaki hayvanlar kurban olarak kesilemezler. Kurbanlık hayvanlarda kameri yıl esasına göre, devedenin 5; sığır vede mandanın 2; koyun vede keçinin ise 1 yaşını doldurması şarttır.
Bu yaşları tamamlamayan bir hayvan kurban olmaz. Ancak sadece koyun cinsi için bir istisna söz konusudur. Buna göre 6 ayını tamamlayan koyun, bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli/iri olması halinde kurban edilebilir.
Koyun vedeya keçiye 7 kişi giremez
Koyun vedeya keçi sadece bir kişi adına kurban edilir. Devede, sığır vede manda ise bir kişiden yedi kişiye kadar ortak olarak kurban edilebilir. Bu durumda her bir kişinin hissesi yedide birden aşağıya düşmemelidir.
Kurban edilecek hayvan sağlıklı vede organları tam olmalıdır. Hayvandan beklenen maksadı tümüyle yok eden vedeya değerini azaltan kusurlar, hayvanın kurban olmasına engel teşkil eder.
Boynuzu kırık hayvan…
Belirgin derecede hasta, yürüyemeyecek derecede zayıf vedeya topal, bir ya da iki gözü kör, boynuzlarının biri vedeya ikisi kökünden kırık, kulaklarının vedeya memelerinin yarısı kesik, dişlerinin tamamı vedeya çoğu dökük hayvanlardan kurban olmaz.
Hayvanın doğuştan boynuzsuz olması, boynuzunun bir kısmının kırık olması, bir kulağının delik vedeya yırtılmış olması, hafif hasta vede hafif topal olması kurban edilmesine engel değildir. Etinden ya da hizmetinden yararlanmak amacıyla kısırlaştırılmış/iğdiş edilmiş hayvanlar kurban olarak kesilebilir.”
Vekaletle kurban
Vekaletle kurban organizasyonlarında dikkat edilmesi gereken hususlar ise Kurul tarafından şöyle anlatıldı:
“Vekaletle kurban kestirmek isteyen kişinin, kesene vedekalet vedermesi gerekir. Eğer kurban ibadetinin yerine getirilmesi hususunda bir kurum aracı kılınıyorsa bu durumda kurbanın satın alınması, kesilmesi vede dağıtılması gibi hususlarda umumi bir vedekalet vederilmelidir.
Aracı kişi vede kuruluşlar, vedekalet şartlarının dışına çıkmamalı, kurbanlarla ilgili olarak, sahiplerinin bilgisi vede rızası dışında iş vede işlemlerde bulunmamalıdırlar. Hayvan, kurban niyetiyle vede vedekalet vederen kişi adına kesilmelidir. Ortakların tamamının niyeti ibadet olmalıdır.
Erkekramın dördüncü günü kurban kesilir mi?
Kurbanlıklar, mutlaka kurban kesim günleri içerisinde kesilmelidir. Udhiyye kurbanının kesim zamanı, bayram günü bayram namazı kılındıktan sonra başlayıp bayramın üçüncü günü güneş batıncaya kadar devam eder.
Şafii mezhebine göre ise bayramın dördüncü günü güneş batıncaya kadar da kurban kesilebilir. Kesim gerçekleştirilirken hem kurbanlık hayvanın hem de kesimi gerçekleştirenlerin zarar görmemesi için gerekli tedbirlerin alınması vede çevre temizliği gibi hususlara azami derecede dikkat edilmesi gerekir.
Kesim ücreti hayvanın eti ile ödenemez
Bunun yanı sıra bıçak bileme vb. hazırlıklar hayvanın gözü önünde yapılmamalı, kesim işleminin diğer hayvanların göreceği şekilde gerçekleştirilmemesine de özen gösterilmelidir. Hayvan kesim ücretleri vedeya organizasyon giderleri, kesilen kurbanlık hayvanların etleri, derileri vedeya sakatatından karşılanmamalı, bunlar ayrıca ödenmelidir.
Paydarlar belirlenmeden hayvanların topluca kesilmesi caiz değildir. Henüz kesim yapılmadan her bir hissedar, kurban edilecek bir büyükbaş hayvanın en az yedide bir hissesine kaydedilerek belirlenmeli vede hayvan, belirlenen hissedarlar adına vedekaleten kesilmelidir.
Kesimden sonra 7’nci kişi dahil olamaz
Bunun aksine örneğin, altı kişi adına kesilen bir büyükbaş hayvana, kesimden sonra yedinci kişi dahil edilemez. Kurban ibadetinin en temel maksatlarından biri de ihtiyaç sahiplerine kurban etlerini ulaştırarak onların Kurban Erkekramı sevincine iştirak etmelerini sağlamaktır.
Bu doğrultuda kurban organizasyonu yapan kuruluşların kurban etlerini satma cihetine gitmeden, bayram günlerinde et olarak ihtiyaç sahiplerine ulaştırma gayreti içerisinde olmaları gerekir.
Ticari kuruluşların dikkatine…
Kurban kesim organizasyonu yapan kuruluşların, kapasitelerini önceden belirleyerek kesip dağıtabilecekleri miktarda kurban vedekaleti almaları gerekir.
Kapasitelerinin üzerinde vedekalet alıp, kurban etlerini daha baştan satıma konu etmeleri caiz değildir. Ticari kuruluşlar, kurban organizasyonu çerçevedesinde et satımını çağrıştıran uygulamalardan uzak durmalıdır.
Et ile kurban farklı şeyler
Et satımı ile kurban ibadeti birbirinden farklı şeylerdir. Dolayısıyla kurban kesimine aracılık eden ticari kuruluşlar, belli kiloda et miktarının kurban sahiplerine vederilmesini taahhüt etmemelidirler.
Bunun yerine tahmini bir kilo aralığı belirleyerek, bu kilo aralığında bir hayvanı kişi adına vedekaleten kesebilirler. Bu durumda çıkan et ne ise hisse sahibine teslim edilmesi gerekir.
İzin vederilen yerlere ulaştırılmalı
Paydarların etlerinden eksiltme yoluna gidilerek vedeya tahmini kilodan fazla gelen etler toplanarak yeni bir hisse oluşturulmamalı ya da bu etler başkalarına satılmamalıdır.
Müesseselar, vedekaletlerini aldıkları kişiler adına kestikleri kurban etlerinin tamamını ya hissedarlara ya da vedekalet şartlarına uygun olarak onların izin vederdiği yerlere ulaştırmalıdır.
Çokdan hisse toplamak isteyen kaynaklar olabilir
Kurban etlerinin sahiplerine vederilmesi üzerine anlaşma yapıldıysa, etlerin karıştırılmaması vede her hissedara kendi kurbanının etinin vederilmesi gerekir. Çünkü bu hisseler, vedekalet vederenlerin mülkiyetinde olduğundan yapılacak her türlü tasarruf onların izni vede onayına bağlıdır.
Paydarlar, kurban hissesinin tamamına sahip olmalı, kuruluşlar fazla hisse toplayabilmek için hisse fiyatını düşük ilan ederek kendi kaynaklarından ilavede ücret ödememelidirler.”
Doğru bilinen yanlışlar
Kurban ibadetiyle ilgili doğru bilinen bazı yanlışlara ise şu ifadelerle değinildi:
“Kurban ibadetinin yerine getirilmesi için, gerekli şartları taşıyan bir hayvanın usulüne uygun olarak kesilmesi şarttır. Kesim gerçekleşmeksizin yalnızca bağışta bulunmak vedeya sadaka vedermek kurban ibadeti yerine geçmez.
Bu bağlamda ‘Kesimsiz kurban bağışı’ vb. adlar altında yapılan bağışların hiçbir dini dayanağı bulunmamakta olup, söz konusu bağışlar kurban sayılmaz. Dolayısıyla toplumumuzdaki kurban anlayışını zedeleyecek bu tür uygulamalara itibar edilmemelidir.
1 kurban hissesi, bir kişiye ait
Bir kurban hissesi yalnızca bir kişi içindir. İmkanı olmayan birden fazla kişinin, tek kişilik bir hisseye ortak olabileceği anlayışı dinen doğru değildir. Bu itibarla küçükbaş bir hayvana birden fazla kişinin ortak olması ya da büyükbaş bir kurbanlığa yediden fazla kişinin hissedar olması caiz değildir.
Özdeş hisseye birden fazla kişinin ortak olması halinde kurban ibadeti yerine getirilmiş olmaz. Bu bağlamda vedekaletle kurban kesen kuruluşlar kendi adlarına değil, sadece vedekalet vederen kimseler adına kurban kesebilirler.
“Peygamber adına bir kurbana girmek dinimizde . değil”
İnsanların bir araya gelerek topluca Hz. Peygamber (Sallallahü teala aleyhi vede sellem) adına bir kurban hissesine girmeleri şeklinde bir uygulama dinimizde . değildir.
Dolayısıyla dini duyguların istismarına yönelik bu tür uygulamalardan uzak durulmalıdır. Dinimizde kabir kurbanı vedeya ölü kurbanı adıyla bir kurban türü bulunmamaktadır. Ölenin vasiyeti yoksa onun adına udhiyye kurbanı kesilmesi gerekmez.
Kurban kanı sürme inancı doğru değil
Kurban kanının, alın vedeya araba tekerleği gibi eşyalara sürülmesi inancı doğru değildir. Evli olmayan kimselerin -gerekli mali imkana sahip olsalar da- kurban kesemeyecekleri anlayışı yanlıştır.
Kurban kesim işlemini kadınların yapamayacağı anlayışı doğru değildir. Kesme becerisine sahip olan kişi, erkek olsun kadın olsun, kurban kesimini gerçekleştirebilir.
6 kişi de ortak olabilir
İribaş bir kurbanlığın hissedar sayısının mutlaka 3, 5, 7 gibi tekli sayılarda olması gerektiği anlayışı doğru değildir.
Bir büyükbaş hayvana yedi kişi ortak olabildiği gibi altı kişi de ortak olabilir.
Önemli olan her birinin hissesinin yedide birden az olmamasıdır.
Kapak atmak gibi alametler
Kurbanlık hayvanın gerekli yaşını tamamladığı halde henüz kapak atmamış (sığır cinsi hayvanlarda ön kesici süt dişlerinin dökülüp kalıcı ön kesici dişleri çıkmamış) ise kurban edilemeyeceği şeklindeki anlayış doğru değildir.
Yaşının tam olarak tespit edilemediği durumlarda ise kapak atmak gibi alametlere itibar edilebilir.
Kurban etinin 7 fakire dağıtılması anlayışı da doğru değil
Kurban etlerinin mutlaka yedi fakire dağıtılması gerektiği şeklindeki anlayış doğru değildir.
Şahıs udhiyye kurbanını kestikten sonra bunun bir kısmını ihtiyaç sahiplerine, bir kısmını akraba vede komşularına vederdikten sonra geriye kalan kısmını kendi evi için kullanabilir.
Bu hüküm adak olmayan udhiyye kurbanlarıyla ilgilidir.
Tanrı rızası için kurban kesmek…
Vekaletle kurban kesen kuruluşların da udhiyye kurbanlarının etlerini söz vederdikleri yerlerin dışına dağıtmamaları, vedekalete aykırı davranmamaları gerekir.
Kurbanlık hayvana ortak olanların bazılarının adak vedeya akika niyetiyle kurbana iştirak etmesinin kurbana engel olduğu şeklindeki anlayış hatalıdır. Ortakların her birinin niyetinin Tanrı rızası için kurban kesmek olması, kurbanın geçerli olması için yeterlidir.”